Start nowego systemu informatycznego został ogłoszony podczas konferencji „ISOK -bezpieczne społeczeństwo, środowisko, gospodarka”. Przemysław Daca, Prezes Wód Polskich powiedział, że uruchomienie ISOK-a jest momentem przełomowym i wielkim sukcesem Wód Polskich. – Jeśli chodzi o zarządzanie ryzykiem powodziowym oraz całą gospodarką wodną, system przenosi nas w XXI wiek – podkreślił Przemysław Daca.
Informatyczny System Osłony Kraju stanowi kompleksowe, zaawansowane narzędzie analizy i ostrzegania przed groźnymi zjawiskami, w szczególności meteorologicznymi i hydrologicznymi. ISOK jest więc ważnym elementem wspierającym zarządzanie kryzysowe w całym kraju, istotnym dla instytucji odpowiedzialnych za ochronę obszarów zagrożonych powodzią. Z systemu korzystać będą także władze gmin i województw w trakcie prac nad planami zagospodarowania przestrzennego oraz zwykli obywatele. Platforma dostępna jest pod adresem https://isok.gov.pl/index.html
Większe bezpieczeństwo Polaków
Każda osoba, która zarejestruje się w Aplikacji mobilnej systemu ISOK, będzie otrzymywać ostrzeżenia o zagrożeniach i innych niebezpieczeństwach związanych ze zjawiskami naturalnymi. System jest bardzo precyzyjny i będzie informował mieszkańców o lokalnie występujących zagrożeniach, np. na terenie kilku powiatów. Ponadto za pomocą ISOK-a każdy będzie mógł sprawdzić, czy zamieszkuje obszar zagrożony powodzą i uzyskać najbardziej aktualne dane o zjawiskach, które mogą oddziaływać na teren.
Dostęp do interaktywnej bazy danych
Jednym z bardzo istotnych elementów struktury ISOK-a jest Hydroportal https://isok.gov.pl/hydroportal.html To ogólnodostępny węzeł krajowej infrastruktury informacji przestrzennej oraz centralny punkt dostępu do usług systemu gospodarowania wodami. Hydroportal publikuje zestawy danych mapowych, obejmujące moduły tematyczne, takie jak, np. Wstępna ocena ryzyka powodziowego, Mapy ryzyka powodziowego, Mapy zagrożenia powodziowego, Plany gospodarowania wodami, Mapy Systemu Informacyjnego Gospodarowania Wodami. Dane te są publikowane w systemie otwartym (do tej pory były dostępne jedynie w postaci PDF-ów). To narzędzie z pewnością ułatwi pracę planistom i projektantom. Z systemu będą mogły korzystać władze gmin i województw w trakcie prac nad tworzeniem planów zagospodarowania przestrzennego.
Jak podkreślił Waldemar Izdebski, Główny Geodeta Kraju Prezes Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii, niektóre z produktów ISOK są wyjątkowe w skali europejskiej. Prezes GUGiK, podczas konferencji inaugurującej działanie Informatycznego Systemu Osłony Kraju wyjaśnił, że Polska dokonała skaningu laserowego całego terytorium. System integruje dane i usługi z różnych obszarów. Jego funkcje są szczególnie istotnie nie tylko dla administracji państwowej i przedsiębiorców, ale przede wszystkim dla centrów zarządzania kryzysowego, służb i innych jednostek odpowiedzialnych za bezpieczeństwo kraju. Kwestię tę, podczas konferencji poruszył również Paweł Przygrodzki z Centrum Służby Prognoz Hydrologicznych IMGW. Jego zdaniem ISOK jest niezwykle ważnym narzędziem informatycznym w zakresie osłony przeciwpowodziowej kraju, ponieważ wspiera proces oceny zabezpieczenia przeciwpowodziowego. W Systemie ISOK szczególną rolę odgrywają Mapy Zagrożenia Powodziowego i Mapy Ryzyka Powodziowego, dzięki którym poznajemy scenariusze m.in. na wypadek przerwania wałów przeciwpowodziowych, czy uszkodzenia tzw. budowli ochronnych pasa technicznego.
Zarządzanie gospodarką wodną na miarę XXI wieku
Przemysław Daca, Prezes PGWWP wyjaśnił podczas konferencji, że system ISOK ma szczególne znaczenie dla działalności Wód Polskich, ponieważ zawiera szeroki zakres informacji z zakresu gospodarki wodnej. Za jego pomocą klienci Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie będą mogli m.in. wypełniać wnioski o pozwolenia wodnoprawne, dodawać do nich odpowiednie załączniki i wysłać je drogą elektroniczną. Procedura ta będzie wymagała posiadania konta w ePUAP, czyli Elektronicznej Platformie Usług Administracji Publicznej, która umożliwia załatwienie wielu spraw korzystając z internetu. Elektroniczne Biuro Obsługi Klienta (eBOK) w systemie ISOK wykorzystuje do autoryzacji użytkowników Profil Zaufany i Podpis Elektroniczny. System jest połączony z przestrzenną bazą danych, dlatego np. adres właściwej jednostki organizacyjnej Wód Polskich, będą dodawane do formularza automatycznie. Obecnie w eBOK jest dostępnych 57 różnych wniosków, zebranych w siedem grup tematycznych. Jednak system będzie stopniowo rozbudowywany, tak aby docelowo wszystkie sprawy w Wodach Polskich można było załatwić drogą elektroniczną.
Joanna Kopczyńska, Zastępca Prezesa Wód Polskich ds. Zarządzania Środowiskiem Wodnym zwróciła uwagę, że ISOK, jako zintegrowany system, ułatwi wszystkim zainteresowanym dostęp do informacji publicznej. Użytkownicy będą mogli szybciej niż do tej pory uzyskać niezbędne informacje. Informatyczny System Osłony Kraju udostępnia szereg danych, które do tej pory znajdowały się w różnych miejscach. Sercem systemu ISOK jest System Informacyjny Gospodarowania Wodami (SIGW), który ułatwi Wodom Polskim wydawanie decyzji. Z kolei Wojciech Skowyrski, Zastępca Dyrektora Departamentu Ochrony Przed Powodzią i Suszą PGWWP, podkreślił, że ISOK umożliwia prowadzenie różnych działań gospodarki wodnej w sposób jednolity i planowy. Zgromadzenie w jednym systemie dużej ilości różnego typu danych daje możliwość uzyskania pełniejszej wiedzy i ułatwia orzecznictwo. Pozwala m.in. na analizowanie danych hydrologicznych i właściwości terenu, co jest niezwykle istotne przy wydawaniu pozwoleń wodnoprawnych. System pozwoli ujednolicić informacje potrzebne do projektowania budowli i urządzeń hydrologicznych.
Magdalena Skonieczna z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowego Instytutu Badawczego podkreśliła, że ISOK jest kopalnią wiedzy dla naukowców i dla pracowników administracji państwowej. Użytkownik systemu może wybrać mapę z konkretnymi danymi, bez konieczności wykonania obliczeń. Informacje w systemie są prezentowane w sposób jednolity dla całego kraju. Przy okazji ekspertka wyjaśniła, że wykonanie map (m.in. związanych z ryzykiem i zagrożeniem powodziowym i innego typu zagrożeniami) jest niezwykle skomplikowanym procesem, który wymaga zaangażowania specjalistów o dużym doświadczeniu. Obliczenie zagrożenia powodziowego ma ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa mieszkańców, ale także całej infrastruktury (także tzw. infrastruktury krytycznej). Z kolei Witold Skomra, doradca z Rządowego Centrum Bezpieczeństwa dodał, że ISOK dostarcza informacji, które pozwolą szybciej reagować służbom w sytuacjach zagrożenia, zwłaszcza jeśli chodzi o ochronę tzw. infrastruktury krytycznej. Jeśli zostanie ona uszkodzona lub jej działanie zostanie zakłócone na skutek działania sił natury, konsekwencją może być nawet utrata życia i mienia obywateli. Dostęp do odpowiednich danych zmniejsza ewentualne uszkodzenia i straty, pozwala na stworzenie efektywniejszego systemu zapobiegania przyszłym zagrożeniom. Z ochroną infrastruktury krytycznej w systemie ISOK są powiązane trzy mapy innych zagrożeń: Mapa ujęć wód powierzchniowych i podziemnych na obszarach narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, Mapa poważnych awarii przemysłowych z uwagi na warunki meteorologiczne, a także Mapa zakłóceń w sieciach elektroenergetycznych z uwagi na warunki meteorologiczne.
Rolę dostępu do danych, jakie zapewnia ISOK podkreślił też Przemysław Ligenza, Dyrektor Naczelny Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego. Ekspert zaznaczył, że tworzenie systemu ostrzegania oraz przewidywania ekstremalnych zjawisk pogodowych jest niezwykle istotnym elementem w kwestii bezpieczeństwa narodowego. Na podstawie danych IMGW, wykonanych na przestrzeni ostatnich lat, obserwujemy stałą tendencję w nasilaniu się ekstremalnych zjawisk pogodowych. Dlatego ISOK będzie mógł odegrać kluczową rolę w tworzeniu zabezpieczeń systemowych, a także w kształtowaniu świadomości społecznej dotyczącej zagrożeń naturalnych. Dyrektor Naczelny Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego przyznał, że niestety najsłabszym ogniwem wielu systemów bezpieczeństwa wciąż jest człowiek. Jednak wykorzystanie odpowiednich narzędzi, takich jak ISOK, może ułatwić podejmowanie właściwych decyzji w krytycznych sytuacjach. Kwestię tę podjął również Marcin Bajtek, Wiceprezes Zarządu GISPartner, wykonawcy systemu ISOK. Jego zdaniem ważne jest to, aby do systemu dołączyło jak najwięcej użytkowników. ISOK zawiera mnóstwo informacji istotnych nie tylko dla służb i administracji państwowej, ale także dla obywateli. Może zatem zwiększyć świadomość społeczną w sprawie zagrożeń zjawiskami naturalnymi i wytworzyć w społeczeństwie prawidłowe nawyki związane z zachowaniem w sytuacjach kryzysowych. Temu ma służyć m.in. platforma e-lerningowa dostępna w systemie ISOK oraz aplikacje mobilne, które stopniowo będą rozbudowywane o elementy edukacyjne.
Z założenia ISOK jest platformą otwartą, która będzie stopniowo rozbudowywana
i poszerzana o nowe dane oraz kolejne funkcje, w zależności od przyszłych potrzeb.
Obecnie na Informatyczny System Osłony Kraju przed Nadzwyczajnymi Zagrożeniami składają się dwa centra informatyczne (jedno dedykowane Państwowemu Gospodarstwu Wodnemu Wody Polskie, drugie Instytutowi Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowemu Instytutowi Badawczemu) oraz Centrum Zapasowe, mające wspierać działanie centrów podstawowych w przypadku ich awarii. Kluczowymi elementami wszystkich węzłów, oprócz złożonej infrastruktury sprzętowej, sieciowej i systemowej są aplikacje, służące do udostępniania usług systemu zarówno obywatelom, jak i pracownikom PGWWP, IMGW-PIB, a także innym zainteresowanym instytucjom publicznym.
System ISOK został zasilony kilkudziesięcioma zbiorami danych, wykorzystywanych obecnie we wszystkich aplikacjach, a także wystawianych ponad 70-cioma usługami danych przestrzennych.
Projekt wdraża zobowiązania wynikające z unijnej dyrektywy w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim oraz wymagania dyrektywy INSPIRE. Stawia Polskę wśród krajów, które w sposób efektywny i nowoczesny dbają o bezpieczeństwo swoich obywateli.
Prace nad ISOK-iem ruszyły w 2013 roku, w ramach projektu „Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami” współfinansowanego przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Konsorcjum odpowiedzialne za projekt tworzą: Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (lider), Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy oraz Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.
