Zadania Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej wynikające z ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku - Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późn. zm.):

Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach gospodarowania wodami, a w szczególności w sprawach zarządzania wodami oraz korzystania z wód (art. 89 ust. 1 ustawy). Prezes KZGW wyłaniany jest w drodze konkursu. Powołania i odwołania Prezesa KZGW dokonuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej. Kadencja Prezesa KZGW trwa 5 lat, licząc od dnia powołania. Prezes KZGW pełni obowiązki do dnia powołania jego następcy (art. 89 ust 3 ustawy). Zastępcy Prezesa KZGW są powoływani oraz odwoływani przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej na wniosek Prezesa KZGW (art. 89 ust 2 ustawy). Działalność Prezesa KZGW jest nadzorowana przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej (art. 4 ust. 1 pkt 2 i art. 89 ust 24 ustawy). Nadzór ministra nad działalnością Prezesa polega w szczególności na:

• zatwierdzaniu programów realizacji zadań związanych z utrzymywaniem wód lub urządzeń wodnych oraz inwestycji w gospodarce wodnej;
• zatwierdzaniu corocznego sprawozdania z realizacji zadań;
• zatwierdzaniu planu kontroli gospodarowania wodami wykonywanej przez Prezesa;
• polecaniu przeprowadzenia kontroli nieujętych w planie kontroli.

Zgodnie z art. 90 ustawy, do zadań Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej należy w szczególności:

• opracowywanie programu wodno-środowiskowego kraju,
• opracowywanie projektów planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy;
• opracowywanie projektu planu ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwdziałania skutkom suszy na obszarze kraju, z uwzględnieniem podziału na obszary dorzeczy;
• uzgadnianie projektów warunków korzystania z wód regionu wodnego;
• prowadzenie katastru wodnego dla obszaru państwa, z uwzględnieniem podziału na obszary dorzeczy;
• sprawowanie nadzoru nad działalnością dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej, a w szczególności kontrolowanie ich działań, zatwierdzanie planów działalności oraz sprawozdań z ich wykonania, a także zlecanie przeprowadzenia doraźnej kontroli gospodarowania wodami w regionie wodnym;
• sprawowanie nadzoru nad funkcjonowaniem państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej oraz państwowej służby hydrogeologicznej;
• reprezentowanie Skarbu Państwa w stosunku do mienia związanego z gospodarką wodną określonego ustawą;
• programowanie, planowanie i nadzorowanie realizacji zadań związanych z utrzymywaniem wód lub urządzeń wodnych oraz inwestycji w gospodarce wodnej;
• uzgadnianie, w części dotyczącej gospodarki wodnej, projektów list programów priorytetowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, o których mowa w art. 415 ust. 5 pkt 1 ustawy - Prawo ochrony środowiska.

Prezes KZGW wykonuje prawa właścicielskie w stosunku do wód publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa, w stosunku do wód istotnych dla kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej, w szczególności wód podziemnych oraz śródlądowych wód powierzchniowych:

• w potokach górskich i ich źródłach,
• w ciekach naturalnych, od źródeł do ujścia, o średnim przepływie z wielolecia równym lub wyższym od 2,0 m3/s w przekroju ujściowym,
• w jeziorach oraz sztucznych zbiornikach wodnych, przez które przepływają cieki, o których mowa w lit. b,
• granicznych,
• w śródlądowych drogach wodnych (art. 11 ust. 1 pkt 2 ustawy).

Prezesowi KZGW podlegają dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej (art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy). Prezes KZGW pełni funkcję organu wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w stosunku do wojewodów i dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej, w sprawach określonych ustawą (art. 4 ust 3 ustawy). Organizację rzgw określa statut nadany przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej na wniosek Prezesa KZGW (art. 92 ust. 7 ustawy). Dyrektora rzgw powołuje oraz odwołuje minister właściwy do spraw gospodarki wodnej na wniosek Prezesa KZGW, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Gospodarki Wodnej. Zastępców dyrektora rzgw powołuje oraz odwołuje Prezes KZGW na wniosek dyrektora rzgw, po zasięgnięciu opinii rady gospodarki wodnej regionu wodnego (art. 93 ust. 1 i 2 ustawy). Dyrektor rzgw składa Prezesowi KZGW, nie później niż do dnia 31 marca, coroczne sprawozdanie z realizacji zadań, określonych w ustawie (art. 94 ustawy).

Organem opiniodawczo-doradczym Prezesa KZGW jest Krajowa Rada Gospodarki Wodnej (art. 96 ust 1 ustawy). Członków Krajowej Rady powołuje minister właściwy do spraw gospodarki wodnej na wniosek Prezesa KZGW spośród osób zgłoszonych przez ogólnopolskie organizacje zrzeszające jednostki samorządu terytorialnego, uczelnie, jednostki naukowo- badawcze i organizacje społeczne, gospodarcze, ekologiczne związane z gospodarką wodną (art. 97 ust. 1 i 2 ustawy). Prezes KZGW zapewnia obsługę biurową Krajowej Rady. Wydatki związane z działalnością Krajowej Rady są pokrywane z części budżetu państwa będącej w dyspozycji Prezesa KZGW (art. 99 ust. 1 i 3 ustawy). Prezes KZGW powołuje, na wniosek dyrektora rzgw członków rady regionu, będącej organem opiniodawczo-doradczym dyrektora rzgw. (art. 100 ust. 4 ustawy)

Ze środków budżetu państwa w części dotyczącej gospodarki wodnej, będących w dyspozycji Prezesa KZGW, finansowane jest:

• utrzymywanie bieżącej działalności państwowej służby hydrologiczno - meteorologicznej oraz państwowej służby hydrogeologicznej;
• utrzymywanie, odbudowa, rozbudowa, przebudowa i rozbiórka podstawowej sieci obserwacyjno-pomiarowej państwowej służby hydrologiczno - meteorologicznej oraz systemu gromadzenia, przetwarzania i wymiany danych;
• utrzymywanie, odbudowa, rozbudowa, przebudowa i rozbiórka hydrogeologicznych urządzeń pomiarowych państwowej służby hydrogeologicznej;
• utrzymywanie i rozwój komórek metodycznych;
• opracowywanie danych oraz informacji hydrologiczno-meteorologicznych i hydrogeologicznych;
• opracowywanie i publikowanie ostrzeżeń, ogólnych prognoz oraz komunikatów hydrologicznych i meteorologicznych, biuletynów, a także roczników hydrologicznych, meteorologicznych i hydrogeologicznych. (art. 109 ust. 2 ustawy)

Prezes KZGW prowadzi kataster wodny dla obszaru państwa z uwzględnieniem podziału państwa na obszary dorzeczy i regiony wodne. (art. 154 ust. 1 i 2 ustawy)

Prezes KZGW oraz dyrektorzy rzgw wykonują kontrolę gospodarowania wodami w zakresie:

• stanu realizacji planów i programów dotyczących gospodarki wodnej, ustalonych na podstawie ustawy;
• korzystania z wód;
• przestrzegania warunków ustalonych w decyzjach wydanych na podstawie ustawy;
• utrzymania wód oraz urządzeń wodnych;
• przestrzegania nałożonych na właścicieli gruntów obowiązków oraz ograniczeń;
• przestrzegania warunków obowiązujących w strefach i obszarach ochronnych ustanowionych na podstawie ustawy;
• przestrzegania warunków obowiązujących na wałach przeciwpowodziowych oraz na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią;
• stanu zabezpieczenia przed powodzią oraz przebiegu usuwania skutków powodzi związanych z utrzymaniem wód oraz urządzeń wodnych;
• ustawiania i utrzymywania stałych urządzeń pomiarowych na brzegach i w wodach;
• wykonywania w pobliżu urządzeń wodnych robót lub czynności, które mogą zagrażać tym urządzeniom lub spowodować ich uszkodzenie;
• usuwania szkód związanych z ruchem zakładu górniczego w zakresie gospodarki wodnej (art. 156 ustawy).

Na podstawie ustaleń kontroli Prezes KZGW lub dyrektor rzgw może wydać kontrolowanemu zarządzenie pokontrolne lub wystąpić do właściwego organu o wszczęcie postępowania administracyjnego. Prezes KZGW oraz dyrektor rzgw może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie postępowania służbowego lub innego przewidzianego prawem postępowania przeciwko osobom winnym dopuszczenia do uchybień i powiadomienie, w określonym terminie, o wynikach tego postępowania i podjętych działaniach. W wykonywaniu czynności kontrolnych Prezes KZGW oraz dyrektor rzgw współdziałają z innymi organami kontroli, organami administracji publicznej, organami obrony cywilnej oraz organizacjami społecznymi (art. 161 ustawy)

W uzasadnionych przypadkach Prezes KZGW po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw rolnictwa, może zawiesić konkurs ofert albo wstrzymać zawarcie umowy o oddanie w użytkowanie obwodu rybackiego na czas niezbędny do dokonania kontroli oraz zobowiązać dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej do zarządzenia ponownego rozpatrzenia ofert, wskazując okoliczności, które należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrywaniu ofert. (art. 13 ust. 5a ustawy)

W terminie do dnia 31 marca zakłady lub jednostki organizacyjne, które z własnych środków finansowych wykonują urządzenia wodne na drodze wodnej, służące uprawianiu żeglugi śródlądowej oraz organ administracji żeglugi śródlądowej przekazują Prezesowi KZGW coroczne informacje o wydatkach poniesionych w poprzednim roku (art. 66a ust. 3 ustawy).

Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej wykonuje swoje zadania przy pomocy Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, który został utworzony w oparciu o art. 90 ust 4 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne i Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie nadania statutu Krajowemu Zarządowi Gospodarki Wodnej.

Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej rozpoczął działalność z dniem 1 lipca 2006 roku.