Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy zostały przyjęte przez Radę Ministrów w formie rozporządzeń Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie przyjęcia planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy Odry, Wisły oraz Pregoły. Plany zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP) dla obszarów dorzeczy zostały zamieszczone w Dzienniku Ustaw RP i zaczęły obowiązywać po upływie 14 dni od ich ogłoszenia.

Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa) wymaga m.in. przygotowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym. Za opracowanie PZRP zgodnie z ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469, z późn. zm.) odpowiada Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej.

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym zostały opracowane w ramach projektu „Wsparcie przygotowania krajowych dokumentów planistycznych w zakresie polityki ochrony środowiska zapewniającej skuteczną realizacje polityki spójności – Etap II”, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007 – 2013.

Prace nad przygotowaniem PZRP zgodnie z ustawą – Prawo wodne i Dyrektywą Powodziową zostały poprzedzone przygotowaniem wstępnej oceny ryzyka powodziowego (WORP), a następnie, dla obszarów wskazanych we WORP, map zagrożenia powodziowego (MZP) i map ryzyka powodziowego (MRP). WORP wskazała 3 obszary dorzeczy: Odry, Wisły i Pregoły, a także 9 regionów wodnych: Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego, Warty, Środkowej Odry, Górnej Odry, Łyny i Węgorapy, Dolnej Wisły, Środkowej Wisły, Małej Wisły, Górnej Wisły, w których istnieje potencjalnie duże ryzyko powodziowe. Dla tych obszarów dorzeczy i regionów wodnych opracowano plany zarządzania ryzykiem powodziowym.

PZRP obejmują wszystkie elementy zarządzania ryzykiem powodziowym, ze szczególnym uwzględnieniem działań służących zapobieganiu powodzi i ochronie przed powodzią oraz informacji na temat stanu należytego przygotowania w przypadku wystąpienia powodzi. Zgodnie z ustawą - Prawo wodne ochronę przed powodzią prowadzi się z uwzględnieniem PZRP, a ustalenia tych dokumentów uwzględnia się w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województwa, planach zagospodarowania przestrzennego województwa, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z ustawą - Prawo wodne ochronę przed powodzią prowadzi się w sposób zapewniający koordynację z działaniami służącymi osiągnięciu celów środowiskowych i ochronie wód, w związku z tym dla potrzeb PZRP została przeprowadzona analiza środowiskowa przedsięwzięć i działań, mająca bezpośrednie przełożenie na proces planowania i koordynacji opracowania aktualizacji planów gospodarowania wodami (aPGW).

Głównym celem PZRP jest ograniczenie potencjalnych negatywnych skutków powodzi dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej, poprzez realizację działań służących minimalizacji zidentyfikowanych zagrożeń. Działania te prowadzić będą m.in. do obniżenia strat powodziowych.

W ramach prac nad PZRP, na podstawie przeprowadzonych analiz oraz dyskusji w ramach zespołów planistycznych zlewni i grup planistycznych poszczególnych regionów wodnych, określono główne problemy stanowiące źródła nadmiernego ryzyka powodziowego związane z zarządzaniem ryzykiem powodziowym. Podczas opracowywania PZRP analizowany był m.in. obecny system ochrony przeciwpowodziowej.

W ramach PZRP określono 3 cele główne, którym odpowiada 13 celów szczegółowych:

1. zahamowanie wzrostu ryzyka powodziowego:
   1. utrzymanie oraz zwiększenie istniejącej zdolności retencyjnej zlewni w regionie wodnym,
   2. wyeliminowanie lub unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią,
   3. określenie warunków możliwego zagospodarowania obszarów chronionych obwałowaniami,
   4. unikanie wzrostu oraz określenie warunków zagospodarowania na obszarach o niskim (Q0,2%) prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi;
2. obniżenie istniejącego ryzyka powodziowego:
   1. ograniczenie istniejącego zagrożenia powodziowego,
   2. ograniczenie istniejącego zagospodarowania,
   3. ograniczenie wrażliwości obiektów i społeczności na zagrożenie powodziowe;
3. poprawa systemu zarządzania ryzykiem powodziowym:
   1. doskonalenie prognozowania i ostrzegania o zagrożeniach meteorologicznych i hydrologicznych,
   2. doskonalenie skuteczności reagowania ludzi, firm i instytucji publicznych na powódź,
   3. doskonalenie skuteczności odbudowy i powrotu do stanu sprzed powodzi,
   4. wdrożenie i doskonalenie skuteczności analiz popowodziowych,
   5. budowa instrumentów prawnych i finansowych zniechęcających lub skłaniających do określonych zachowań zwiększających bezpieczeństwo powodziowe,
   6. budowa programów edukacyjnych poprawiających świadomość i wiedzę na temat źródeł zagrożenia i ryzyka powodziowego.

Szczegółowym celom zarządzania ryzykiem powodziowym przypisano grupy działań, którym następnie nadano priorytet uzależniony od specyfiki problemów, jakie zidentyfikowano w regionie wodnym, pozwalający na wybór typu działań efektywnie obniżających ryzyko powodziowe. Metodyka PZRP osiągania celów bazuje więc na identyfikacji i eliminacji źródeł nadmiernego ryzyka powodziowego, które w danym obszarze i danym momencie są najistotniejsze.

Dla obszarów problemowych o największym ryzyku powodziowym, zidentyfikowanych na podstawie analizy rozkładu ryzyka powodziowego oraz wiedzy zespołów planistycznych zlewni, (tzw. HOT-SPOT-ów) wytypowano zestawy działań (tzw. warianty planistyczne), określone na podstawie analizy rozkładu przestrzennego zagrożenia i ryzyka powodziowego oraz strat. Ostateczny wybór zestawu działań dla konkretnych obszarów problemowych poprzedzało przeprowadzenie wielu prac analitycznych, w tym modelowania hydraulicznego, analizy wielokryterialnej (MCA), analizy kosztów i korzyści (CBA) oraz szczegółowych analiz prawno-środowiskowych, pozostając w zgodności z zapisami Dyrektywy Powodziowej i Ramowej Dyrektywy Wodnej.

Działania zostały zgrupowane wg sposobu ich realizacji na działania:

• techniczne, obejmujące głównie prace związane z budową zbiorników wodnych, wałów czy przebudową aktualnie funkcjonujących urządzeń wodnych oraz innych budowli wpływających na cieki wodne;
• nietechniczne, skupiające się przede wszystkim na zwiększaniu retencji, przywracaniu naturalnych warunków przepływu, konieczności budowy nowych systemów informujących o zagrożeniu, dostosowaniu zagospodarowania przestrzennego do określonego zagrożenia powodziowego.

Ostatecznie wybrane działania zostały umieszczone w PZRP z podziałem na listy działań:

• strategicznych (technicznych i nietechnicznych) o najwyższym priorytecie, rekomendowane do realizacji w latach 2016 – 2020;
• buforowych, o niższym priorytecie, rekomendowane są do wdrożenia po wdrożeniu działań strategicznych lub w razie braku możliwości wdrożenia działania strategicznego, których realizacja może rozpocząć się jeszcze w I cyklu planistycznym po spełnieniu tych warunków.

Łączna wartość działań przewidzianych w PZRP do realizacji planowana w pierwszym cyklu planistycznym (tzn. w latach 2016-2021) wyniosła dla całego kraju ok. 11,645 mld zł. Zrealizowanie postulowanych planów w pełnym wymiarze pozwoli na zwiększenie bezpieczeństwa powodziowego dla grupy zagrożonej w największym stopniu (ok. 22 tys. mieszkańców) oraz będzie miało pośredni wpływ na zwiększenie bezpieczeństwa powodziowego dla grup o mniejszym stopniu zagrożenia (ok. 325 tys. mieszkańców).

Przewidywane potencjalne źródła finansowania programu działań w najbliższym 6-letnim cyklu planistycznym obejmują szeroki zakres krajowych oraz zagranicznych instytucji finansowych oraz programów wsparcia finansowego dedykowanych przedsięwzięciom użyteczności publicznej, jakim są projekty z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. W cyklu planistycznym 2016-2021 przewiduje się dofinansowanie projektów przeciwpowodziowych przede wszystkim z Funduszu Spójności (Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Regionalne Programy Operacyjne), ale także ze środków krajowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW) oraz budżetu państwa.

W terminie od dnia 22 grudnia 2014 r. do dnia 22 czerwca 2015 r., zgodnie z art. 88h ust. 6 i 8 ustawy – Prawo wodne, były prowadzone konsultacje społeczne projektów PZRP dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych. Celem konsultacji społecznych było nawiązanie dialogu społecznego z interesariuszami PZRP, a także sprawdzenie, czy zidentyfikowane przez ekspertów problemy, cele i działania ujęte w opracowywanych projektach PZRP są akceptowane przez przedstawicieli różnych grup społecznych.

W ramach PZRP zaplanowano prowadzenie monitoringu stanu realizacji działań pozwalającego na ocenę osiągnięcia przyjętych celów zarządzania ryzykiem powodziowym w wyznaczonym terminie oraz pozwalającego na wskazanie ewentualnych przyczyn opóźnienia w realizacji działań i tym samym zidentyfikowanie ryzyka nieosiągnięcia celów i zaplanowanie działań zaradczych.

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym zgodnie z ustawą - Prawo wodne podlegają przeglądowi co 6 lat oraz w razie potrzeby aktualizacji.

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy są, poza Dziennikiem Ustaw, dostępne również na stronie www.powodz.gov.pl.

Lista strategicznych działań technicznych i nietechnicznych planowanych do realizacji w latach 2016–2021 dla obszaru dorzecza Odry

Lista inwestycji buforowych dla obszaru dorzecza Odry

Lista strategicznych działań technicznych i nietechnicznych planowanych do realizacji w latach 2016–2021 dla obszaru dorzecza Wisły

Lista inwestycji buforowych dla obszaru dorzecza Wisły

Lista strategicznych działań technicznych i nietechnicznych planowanych do realizacji w latach 2016–2021 dla obszaru dorzecza Pregoły

Jednocześnie informuję, że zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (zwanej dalej „ustawą OOŚ”) dla przedmiotowych dokumentów przeprowadzono postępowanie w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Poniżej, zgodnie z art. 43 pkt 1 i 2 przedmiotowej ustawy zamieszczono podsumowanie przebiegu strategicznej oceny dla poszczególnych planów, w tym tabele rozbieżności z uwagami zgłoszonymi w ramach udziału społeczeństwa (o którym mowa w art. 55 ust. 3 ustawy OOŚ) oraz uzasadnienie (o którym mowa w art. 42 pkt 2).

Podsumowanie, o którym mowa w art. 55 ust. 3 ustawy OOŚ

Uzasadnienie, o którym mowa w art. 42 pkt 2 ustawy OOŚ

Poniżej umieszczono ostateczne wersje prognoz oddziaływania na środowisko poszczególnych planów zarządzania ryzykiem powodziowym.

Prognoza dla planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry

Prognoza dla planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Wisły

Prognoza dla planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Pregoły