Wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP) jest pierwszym z czterech dokumentów planistycznych wymaganych Dyrektywą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa).

Celem wstępnej oceny ryzyka powodziowego jest wyznaczenie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, czyli obszarów, na których istnieje znaczące ryzyko powodziowe lub na których wystąpienie dużego ryzyka jest prawdopodobne. Wstępną ocenę wykonuje się w oparciu o dostępne lub łatwe do uzyskania informacje obejmujące:

• hydrografię, topografię terenu oraz jego zagospodarowanie;
• opis powodzi historycznych które spowodowały znaczące negatywne skutki dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej,
• ocenę potencjalnych negatywnych skutków powodzi mogących wystąpić w przyszłości,
• prognozę długofalowego rozwoju wydarzeń, w szczególności wpływu zmian klimatu na występowanie powodzi.

Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP) wyznaczone we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego nie stanowią podstawy do planowania przestrzennego. Celem WORP nie jest wyznaczenie precyzyjnego zasięgu obszarów zagrożonych powodzią, lecz wstępne ich zidentyfikowanie. Na podstawie wyników WORP w kolejnych dokumentach cyklu planistycznego wyznaczane są precyzyjnie obszary, przedstawione na mapach zagrożenia powodziowego MZP (zasięg obszarów zagrożenia powodziowego, głębokości, rzędne zwierciadła oraz kierunki i prędkości przepływu wody,) i mapach ryzyka powodziowego MRP (wielkości strat powodziowych, liczba ludności oraz obiekty zagrożone zalaniem), i w konsekwencji opracowane są plany zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP). Dopiero te dokumenty są podstawą do prowadzenia polityki przestrzennej na obszarach zagrożenia powodziowego.

Zgodnie z ustawą Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566, z późn. zm.), art. 168 :

• projekt wstępnej oceny ryzyka powodziowego przygotowują Wody Polskie,
• projekt wstępnej oceny ryzyka powodziowego od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych, przygotowuje minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i przekazuje Wodom Polskim nie później niż na 6 miesięcy przed terminem przygotowania wstępnej oceny ryzyka powodziowego,
• Wody Polskie przekazują projekt wstępnej oceny ryzyka powodziowego do zaopiniowania wojewodom oraz do uzgodnienia ministrowi właściwemu do spraw żeglugi śródlądowej,
• Wody Polskie uzgadniają z ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej sposób rozpatrzenia opinii do projektu wstępnej oceny ryzyka powodziowego od strony morza,
• Wody Polskie przekazują projekt wstępnej oceny ryzyka powodziowego ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wodnej w celu zatwierdzenia,
• minister właściwy do spraw gospodarki wodnej zatwierdza wstępną ocenę ryzyka
  powodziowego i przekazuje ją:

- dyrektorowi Rządowego Centrum Bezpieczeństwa,

- podaje do publicznej wiadomości przez umieszczenie jej na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej urzędu zapewniającego obsługę ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej,

• minister właściwy do spraw gospodarki wodnej udostępnia Komisji Europejskiej przeglądy oraz aktualizacje wstępnej oceny ryzyka powodziowego.

Wstępna ocena ryzyka powodziowego w cyklu planistycznym 2010-2015

W pierwszym cyklu planistycznym, tj. w latach 2010-2015, zgodnie z art. 88 c ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2005 r. Nr. 239 poz. 2019, z późn. zm) za przygotowanie wstępnej oceny ryzyka powodziowego odpowiedzialny był Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej.

Wstępna ocena ryzyka powodziowego została opracowana w ramach projektu „Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami” (ISOK) finansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.

Wstępna ocena ryzyka powodziowego została wykonana przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB - Centra Modelowania Powodziowego w Gdyni, w Krakowie, w Poznaniu, we Wrocławiu, w konsultacji z Krajowym Zarządem Gospodarki Wodnej.

Przegląd i aktualizacja wstępnej oceny ryzyka powodziowego w cyklu planistycznym 2016-2021

Przegląd i aktualizacja wstępnej oceny ryzyka powodziowego (aWORP) został sporządzony w latach 2016-2018, początkowo przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, następnie przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w trybie przewidzianym w art. 168 ustawy Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566, z późn. zm.). Projekt był współfinansowany ze środków europejskich, pochodzących z Funduszu Spójności, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, II osi priorytetowej - Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu, działanie 2.1 - Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska.

Wykonawcą przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego było konsorcjum, w skład którego wchodziła firma Sweco Consultung Sp. z o.o. (lider konsorcjum) oraz Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy. Obszerne informacje o przebiegu i metodyce prac są dostępne na stronie http://www.powodz.gov.pl/pl/worp.

Zadanie wykonywane przez Wody Polskie, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej realizowane było w ścisłej współpracy z:

• Ministerstwem Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej (odpowiedzialnym za opracowanie przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych) https://www.gov.pl/gospodarkamorska/przeglad-i-aktualizacja-wstepnej-oceny-ryzyka-powodziowego-od-strony-morza-w-tym-morskich-wod-wewnetrznych1
• Państwowym Instytutem Geologicznym - Państwowym Instytutem Badawczym, opracowującym równolegle wstępną ocenę ryzyka powodziowego (WORP) w zakresie powodzi od wód podziemnych (podtopień) . https://www.pgi.gov.pl/psh/materialy-informacyjne-psh/informatory-psh/4143-mapa-obszarow-zagrozonych-podtopieniami-w-polsce-1.html

Najważniejsze zmiany i udoskonalenia wprowadzone w aWORP w cyklu planistycznym 2016-2021 polegały na:

• prowadzeniu poszerzonych analiz z uwzględnieniem europejskiej klasyfikacji typów powodzi
• udoskonaleniu kryteriów wyznaczania obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi
• uwzględnieniu najnowszych prognoz długofalowego rozwoju wydarzeń, w tym zmian klimatu
• wykorzystaniu nowych schematów raportowych KE (Floods Directive Reporting Guidance 2017)

Zgodnie z art. 168 pkt. 3 – 4 ustawy Prawo wodne Prezes Wód Polskich w dniu 3 sierpnia 2018 r. przekazał projekt przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego do zaopiniowania właściwym wojewodom, a dodatkowo marszałkom województw. Opinie dotyczące projektu wstępnej oceny ryzyka powodziowego przekazały 24 organy. Sposób rozpatrzenia uwag został przedstawiony organom opiniującym zgodnie z art. 168 pkt. 6 ustawy Prawo wodne.

Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w trybie przewidzianym w art. 168 pkt. 3, 5 i 8 ustawy Prawo wodne:

• Uzgodnił projekt przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego w zakresie dotyczącym śródlądowych dróg wodnych,
• Uzgodnił projekt przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego w zakresie sposobu rozpatrzenia opinii do projektu wstępnej oceny ryzyka powodziowego od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych,
• Zatwierdził projekt przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego.

W dniu 21 grudnia 2018 roku raport z przeprowadzenia przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego został podany do publicznej wiadomości poprzez umieszczenie na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej https://gospodarkamorska.bip.gov.pl/gospodarka-wodna/przeglad-i-aktualizacja-wstepnej-oceny-ryzyka-powodziowego.html.

Przekazanie Komisji Europejskiej raportu z wykonania przez Polskę przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego nastąpi do 22 marca 2019 roku.

Poniżej dostępny jest do pobrania ostateczny raport z wykonania przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego w cyklu planistycznym 2016-2021 (aWORP) wraz z załącznikami:

Raport z wykonania przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego

Załącznik nr 1 do raportu z wykonania aWORP (metodyka):

Zaktualizowana metodyka wstępnej oceny ryzyka powodziowego

Metodyka opracowania wstępnej oceny ryzyka powodziowego (WORP) w zakresie powodzi od wód podziemnych (podtopień)

Metodyka opracowania wstępnej oceny ryzyka powodziowego (WORP) w zakresie powodzi od strony morza

Załącznik nr 2 do raportu z wykonania aWORP:

Podsumowanie wyników ankietyzacji jednostek samorządu terytorialnego w zakresie powodzi historycznych oraz zmian poziomu zagrożenia i ryzyka powodziowego

Załącznik nr 3 do raportu z wykonania aWORP:

Zestawienia tabelaryczne danych dotyczących znaczących powodzi historycznych, powodzi prawdopodobnych i obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi

Załącznik nr 4 do raportu z wykonania aWORP:

Zestawienie opinii przekazanych przez wojewodów i marszałków województw wraz ze sposobem i uzasadnieniem ich rozpatrzenia

Wizualizacje kartograficzne przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego wykonano dla obszaru Polski oraz w układzie obszarów dorzeczy, regionów wodnych oraz województw. Poniżej dostępne są do pobrania mapy dla obszaru Polski oraz mapy dla regionów wodnych. Pozostałe mapy można pobrać ze strony http://www.powodz.gov.pl/pl/biblioteka_mapy

Mapy dla obszaru Polski:

Mapa znaczących powodzi historycznych

Mapa obszarów, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne

Mapa obszarów zalewowych

Mapa obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi

Mapy dla regionów wodnych Banówki, Bugu, Łyny, Węgorapy, Narwi, Niemna, Środkowej Wisły i Świeżej:

Mapa znaczących powodzi historycznych

Mapa obszarów, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne

Mapa obszarów zalewowych

Mapa obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi

Mapy dla regionów wodnych Czarnej, Orawy, Dniestru, Malej Wisły, Górnej Wschodniej i Górnej Zachodniej Wisły

Mapa znaczących powodzi historycznych

Mapa obszarów, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne

Mapa obszarów zalewowych

Mapa obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi

Mapy dla regionów wodnych Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego

Mapa znaczących powodzi historycznych

Mapa obszarów, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne

Mapa obszarów zalewowych

Mapa obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi

Mapy dla regionu wodnego Dolnej Wisły

Mapa znaczących powodzi historycznych

Mapa obszarów, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne

Mapa obszarów zalewowych

Mapa obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi

Mapy dla regionów wodnych Górnej Odry, Środkowej Odry, Izery, Łaby, Ostrożnicy, Metuje, Morawy i Orlicy

Mapa znaczących powodzi historycznych

Mapa obszarów, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne

Mapa obszarów zalewowych

Mapa obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi

Mapy dla regionów wodnych Noteci i Warty

Mapa znaczących powodzi historycznych

Mapa obszarów, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne

Mapa obszarów zalewowych

Mapa obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi

 

Dnia 26 listopada 2007 r. weszła w życie Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, potocznie zwana Dyrektywą Powodziową.

Dyrektywa Powodziowa jest ważnym uzupełnieniem wcześniejszego prawodawstwa wspólnotowego w zakresie gospodarowania wodami. Należy podkreślić, iż jest ona równorzędna z Ramową Dyrektywą Wodną (RDW) i w pełni spójna z jej zapisami.

Słowo Wstępu

Statystyki powodziowe, tak w samej Europie, jak i na świecie, mogą wzbudzać niepokój. Tylko w Europie w XX wieku powodzie pochłonęły 9500 ofiar, dotknęły dalsze 10 milionów osób i były przyczyną strat szacowanych na około 70 miliardów euro. Wraz z upływem czasu duże powodzie stały się coraz bardziej powszechne. Spowodowane jest to prawdopodobnie nie tylko wzrostem liczby ludności, ale przede wszystkim zagospodarowywaniem obszarów narażonych na możliwość wystąpienia powodzi, zarówno pod mieszkalnictwo, jak i przemysł.

Ponadto analiza dostępnych danych wskazuje, że także w najbliższych latach kraje europejskie mogą być ponownie niejednokrotnie dotknięte wystąpieniem zjawiska powodzi. Zmiany klimatyczne zwiększają intensywność opadów i powodują podniesienie poziomu mórz. Natomiast niewłaściwe gospodarowanie na obszarze dorzecza oraz wcześniej wspomniany rozwój budownictwa na terenach zalewowych, ogranicza zdolność gruntu do wchłaniania wód powodziowych. Dodatkowo coraz bardziej zagrożone stają się obszary wybrzeża morskiego, na dużej części których, już teraz występuje erozja. Łączna średnia wartość majątku w półkilometrowym paśmie wzdłuż europejskich brzegów dochodzi do biliona euro.

Nie należy zapominać także o szkodach, jakie powodzie mogą wyrządzić środowisku naturalnemu, chociażby poprzez zalewanie terenów wodami powodziowymi skażonymi chemikaliami pochodzącymi z uszkodzonych instalacji oczyszczalni ścieków, stacji benzynowych, zakładów przetwórczych czy ferm hodowlanych. Wysokie prawdopodobieństwo występowania powodzi oraz zmiany klimatyczne powodujące zwielokrotnienie zjawisk ekstremalnych, wskazują na zwiększenie znaczenia szeroko rozumianego planowania.

^{Źródło: EEA}

Jak Doszło Do Powstania Dyrektywy Powodziowej?

Mając na uwadze narastające każdego roku zagrożenie wystąpieniem zjawisk ekstremalnych, na forum międzynarodowym rozpoczęto dyskusję dotyczącą zasadności konieczności przygotowania jednolitych wytycznych i wspólnych ram postępowania w celu zminimalizowania konsekwencji powodzi. Początkowo problem ten był przedmiotem konferencji tematycznych prowadzonych pod egidą Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jednakże w wyniku katastrofalnych powodzi, występujących w kolejnych latach w większości krajów Wspólnoty, podjęto pewne kroki w kierunku wypracowania wspólnego dokumentu, który stanowiłby podstawę do ujednolicenia zasad i działań mających na celu zapobieganie, ochronę oraz minimalizowanie skutków powodzi.

Polityka wodna Unii Europejskiej została ukształtowana poprzez kilkanaście dyrektyw szczegółowych, głównie w obszarze jakości wód, ujętych ostatecznie w Ramowej Dyrektywie Wodnej (RDW) 2000/60/WE. Dyrektywy te w znacznej części zostały przetransponowane do polskiego systemu prawnego, przede wszystkim do ustawy Prawo wodne oraz do ustawy Prawo ochrony środowiska. RDW pominęła natomiast pewne aspekty ważne dla gospodarowania wodami, w tym przede wszystkim kwestię powodzi.

Już podczas nieformalnego spotkania Dyrektorów Wodnych krajów UE oraz Norwegii i Szwajcarii, które odbyło się w listopadzie 2002 r. w Kopenhadze, została podjęta inicjatywa odnośnie przewidywania, zapobiegania oraz minimalizacji ryzyka powodzi. Grupa robocza pod kierownictwem Holandii i Francji opracowała „dokument najlepszych praktyk" dotyczący zapobiegania, ochrony oraz usuwania skutków powodzi, który został uzgodniony w lipcu 2003 r. Inicjatywa ta okazała się jednak niewystarczająca, dlatego też Komisja Europejska postanowiła podjąć dalsze działania związane z zarządzaniem ryzykiem wystąpienia powodzi.

W lipcu 2004 r. Komisja Europejska przedstawiła Radzie ds. Środowiska projekt programu działań dotyczący zarządzania ryzykiem występowania powodzi na skalę europejską. Zakładał on, że Państwa Członkowskie powinny współpracować przy opracowywaniu map zagrożenia i map ryzyka oraz wdrażaniu planów zarządzania ryzykiem powodziowym w każdym dorzeczu i na wszystkich obszarach wybrzeża, zaś Komisja powinna wspomagać koordynację wymiany informacji między wszystkimi państwami Unii Europejskiej i promować najlepsze praktyki w tej dziedzinie. Choć działania te mają być podjęte w ramach wspólnotowej polityki wodnej, kwestie te mają również wpływ na inne sfery, takie jak polityka rolna, ochrona środowiska, planowanie przestrzenne, ale również obrona cywilna, czy transport.

Wyzwaniem dla większości krajów UE jest obecnie osiągnięcie i utrzymanie bardziej interdyscyplinarnego i kompleksowego podejścia do zarządzania ryzykiem występowania powodzi. Podczas spotkania Rady Unii Europejskiej ds. Środowiska, które odbyło się 14 października 2004 r. uzgodniono, iż jedynym możliwym i wymiernym środkiem umożliwiającym osiągnięcie wyznaczonych celów będzie opracowanie dyrektywy dotyczącej powodzi. Dlatego też w Dyrekcji Generalnej ds. Środowiska Komisji Europejskiej powstał konspekt propozycji prawnej w sprawie niezbędnego zakresu opracowywania map zagrożeń oraz planów zarządzania ryzykiem występowania powodzi.

W 2005 r. spotkania grupy ekspertów dotyczące Europejskiego Programu Działań w sprawie zarządzania ryzykiem występowania powodzi, doprowadziły do opracowania konspektu projektu Dyrektywy Powodziowej.

Prace nad Dyrektywą Powodziową przebiegły w wyjątkowo szybkim tempie. Po przedstawieniu propozycji przez Komisję Europejską w styczniu 2006 roku, dyrektywa była przedmiotem wspólnego stanowiska Rady ds. Ochrony Środowiska pięć miesięcy później, tzn. w czerwcu 2006 r. Natomiast Parlament Europejski przyjął dyrektywę w kwietniu 2007 r., oficjalnie zatwierdzona została w dniu 23 października 2007 r., a jej publikacja nastąpiła 6 listopada 2007 r.

Zgodnie z artykułem zamieszczonym na stronie www Komisji Europejskiej (http://www.ec.europa.eu/environment/news/efe/23/article_4037_pl.htm), istnieje kilka powodów, dla których nowe przepisy prawa dotyczące zarządzania ryzykiem powodziowym są tak szybko przyjmowane przez unijne instytucje. Po pierwsze, Komisja Europejska przeprowadziła w 2005 roku zakrojone na szeroką skalę konsultacje z rządami, organizacjami pozarządowymi, naukowcami i społeczeństwem. Ich wynikiem było ogromne poparcie dla proponowanej Dyrektywy Powodziowej, wzmocnione tym, że wielu Europejczyków obecnie rozumie pilną potrzebę podjęcia działań w tym zakresie. Po drugie, czas i wysiłki przeznaczone na przygotowanie wdrożenia RDW utorowały także drogę dla nowego podejścia ujętego w dyrektywie, zgodnie z którym nacisk kładziony jest na zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi na poziomie dorzecza, a nie na poziomie tradycyjnych barier geopolitycznych.

Cele Dyrektywy Powodziowej

Nadrzędnym celem Dyrektywy Powodziowej jest ograniczanie ryzyka powodziowego i zmniejszanie następstw powodzi w państwach Unii Europejskiej. Dąży do właściwego zarządzania ryzykiem, jakie może stwarzać powódź dla ludzkiego zdrowia, środowiska, działalności gospodarczej i dziedzictwa kulturowego.

Stavros Dimas, Unijny Komisarz ds Środowiska stwierdził, iż "dla państw członkowskich ważne jest zapobieganie występowaniu powodzi oraz ochrona obszarów, które mogą ucierpieć na skutek powodzi. Kluczowe znaczenie ma także przygotowanie obywateli, jak należy sobie radzić w przypadku wystąpienia powodzi".

Zobowiązania nałożone na państwa członkowskie, wynikające z Dyrektywy, polegają na konieczności opracowania wstępnej oceny ryzyka powodziowego, map zagrożenia powodziowego, map ryzyka powodziowego i planów zarządzania ryzykiem powodziowym oraz ich publicznego udostępnienia.

Definicje

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym - ograniczenie potencjalnych negatywnych skutków powodzi dla zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej;

Mapy zagrożenia powodziowego - mapy, przedstawiające obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi;

Mapy ryzyka powodziowego - mapy, przedstawiające potencjalne negatywne skutki powodzi;

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym - plany określające katalog działań zmierzających do osiągnięcia celów zarządzania ryzykiem powodziowym;

Powódź - czasowe pokrycie przez wodę terenu, normalnie niepokrytego wodą, powstałe na skutek wezbrania wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza;

Ryzyko powodziowe - kombinacja prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi i negatywnych skutków powodzi dla zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej;

Dokumenty Planistyczne

Dyrektywa wymaga długoterminowego procesu planowania, który odbywać się będzie w trzech etapach. Państwa członkowskie zobligowane są do sporządzenia:

1. Wstępnej oceny ryzyka powodziowego do grudnia 2011 roku,
2. Map zagrożenia i map ryzyka powodziowego do grudnia 2013 roku,
3. Planów zarządzania ryzykiem powodziowym do grudnia 2015 roku.

Ad. 1.

Do grudnia 2011 roku państwa członkowskie dokonają wstępnej oceny ryzyka powodziowego w obszarach dorzeczy oraz związanych z nimi obszarach wybrzeża. Na tej podstawie określone zostaną obszary, na których stwierdza się 'istnienie dużego ryzyka powodziowego lub jego wystąpienie jest prawdopodobne'.

Wstępna ocena ryzyka powodziowego musi zawierać co najmniej:

• mapy obszaru dorzecza w odpowiedniej skali, zawierające granice dorzeczy, zlewni i obszarów wybrzeża, ukazujące topografię i zagospodarowanie przestrzenne;
• opis powodzi, które wystąpiły w przeszłości i miały znaczące negatywne skutki dla zdrowia ludzkiego, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej, jeżeli prawdopodobieństwo wystąpienia podobnych zjawisk w przyszłości jest nadal duże, w tym zasięg powodzi oraz trasy przejścia fali powodziowej, jak i ocenę wywołanych przez nie negatywnych skutków;
• opis istotnych powodzi, do których doszło w przeszłości, jeżeli można przewidzieć, że podobne zjawiska w przyszłości będą miały znaczące negatywne skutki;

a w zależności od specyficznych potrzeb państw członkowskich:

• ocenę potencjalnych negatywnych konsekwencji przyszłych powodzi dla zdrowia ludzkiego, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej, z jak najszerszym uwzględnieniem kwestii, takich jak topografia, położenie cieków wodnych i ich ogólne cechy hydrologiczne oraz geomorfologiczne, w tym obszary zalewowe jako naturalne obszary retencyjne, skuteczność istniejącej, wybudowanej przez człowieka infrastruktury przeciwpowodziowej, położenie obszarów zamieszkanych, obszarów działalności gospodarczej oraz prognozę długofalowego rozwoju wydarzeń, w tym wpływu zmian klimatu na występowanie powodzi.

Zagadnienia, które powinny zostać ocenione jako mogące przyczynić się do potencjalnych negatywnych konsekwencji przyszłych powodzi dla zdrowia ludzkiego, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej:

• położenie cieków wodnych i ich ogólne cechy hydrologiczne oraz morfologiczne, w tym obszary zalewowe (poldery) jako naturalne obszary retencji,
• skuteczność istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej,
• położenie obszarów zamieszkałych,
• obszary działalności gospodarczej,
• długoterminowy rozwój wydarzeń, w tym wpływ zmian klimatu na występowanie powodzi.

Wstępną ocenę ryzyka powodziowego przeprowadza się w oparciu o dostępne lub łatwe do uzyskania informacje.

Ad. 2.

Do grudnia 2013 roku, państwa członkowskie sporządzą mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, dla obszarów, na których stwierdzi się istnienie dużego ryzyka powodziowego, wyznaczonych na podstawie wstępnej oceny ryzyka powodziowego.

Na mapach tych mają być wskazane obszary, w których prawdopodobieństwo powodzi jest:

• niskie (w tym obszary, na których powódź będzie miała charakter zdarzenia ekstremalnego);
• średnie (występowanie powodzi nie częściej niż co 100 lat);
• a także wysokie.

Na mapach zagrożenia powodziowego należy przedstawić zasięg powodzi, zgodnie z ww. scenariuszami; głębokość wody lub poziom zwierciadła wody, tam gdzie stosowne; oraz tam gdzie jest to właściwe, prędkość przepływu wody lub odpowiednie natężenie przepływu wody.

Uzupełnieniem map zagrożenia powodziowego będą szacunkowe mapy ryzyka powodziowego, określające potencjalne szkody związane z powodzią. Muszą one uwzględniać informacje na temat szacunkowej liczby mieszkańców potencjalnie dotkniętych powodzią, rodzaju działalności gospodarczej i ważnych instalacjach na danym obszarze, jak też inne, istotne dla konkretnego obszaru informacje dodatkowe.

Ad. 3.

Do grudnia 2015 roku na podstawie tych map sporządzone zostaną plany zarządzania ryzykiem powodziowym. Plany te, skoordynowane na poziomie obszaru dorzecza, muszą obejmować wszystkie aspekty zarządzania ryzykiem powodziowym, w szczególności działania ukierunkowane na zapobieganie, ochronę i właściwe przygotowanie, w tym prognozowanie powodzi i systemy wczesnego ostrzegania, z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych obszarów dorzecza.

Zgodnie z dyrektywą, dla obszarów, gdzie występuje lub może wystąpić istotne ryzyko powodzi, ustalone zostaną odpowiednie cele zarządzania ryzykiem powodziowym, kładąc nacisk na ograniczenie potencjalnych negatywnych konsekwencji powodzi przy wykorzystaniu w możliwych przypadkach nietechnicznych środków ochrony przeciwpowodziowej.

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym uwzględniać będą m in. analizę kosztów i korzyści, zasięg powodzi i trasy przejścia fali powodziowej, obszary o potencjalnych możliwościach retencyjnych, a także cele środowiskowe zawarte w Ramowej Dyrektywie Wodnej, zasady gospodarowania wodą i gruntami, elementy planowania przestrzennego i zagospodarowania terenu, ochronę przyrody oraz żeglugę i infrastrukturę portową.

W dłuższej perspektywie czasowej zakłada się, iż ocena ryzyka powodziowego będzie modyfikowana i dostosowywana do zmieniających się warunków w obszarach dorzeczy, również tych związanych ze zmianą klimatu czy częstotliwością występowania powodzi. Przeglądy/aktualizacje dokumentów planistycznych mają następować w cyklu 6-letnim.

Koordynacja z Ramową Dyrektywą Wodną,

Informowanie Społeczeństwa I Konsultacje Społeczne

Państwa członkowskie zobligowane są do podjęcia działań zmierzających do skoordynowania niniejszej Dyrektywy z Ramową Dyrektywą Wodną, kładąc szczególny nacisk na zwiększenie skuteczności, wymianę informacji oraz możliwość osiągnięcia wspólnych korzyści, uwzględniając cele środowiskowe określone w art. 4 RDW.

Opracowanie pierwszych map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego oraz ich kolejne przeglądy, przeprowadza się w taki sposób, aby informacje przedstawione na mapach były spójne z odpowiednimi informacjami przedstawionymi zgodnie z RDW. Muszą one być skoordynowane z przeglądami przewidzianymi w art. 5 ust. 2 RDW oraz mogą być do nich włączone.

Przygotowywanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym powinno być skoordynowane z opracowywaniem planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy zgodnie z art. 13 ust. 7 RDW. Natomiast w obrębie międzynarodowych obszarów dorzeczy, należy skoordynować działania pomiędzy państwami członkowskimi UE, jak też z innymi krajami ościennymi, nie należącymi do Wspólnoty, o ile będzie to możliwe.

Państwa członkowskie zachęcają zainteresowane strony do aktywnego udziału w opracowaniu, przeglądzie i aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym.

Państwa członkowskie zobowiązane są podać do publicznej wiadomości wstępną ocenę ryzyka powodziowego, mapy zagrożenia powodziowego, mapy ryzyka powodziowego oraz plany zarządzania ryzykiem powodziowym. Udostępnienie wszystkich dokumentów planistycznych, jak również proces sprawozdawczy z wdrażania Dyrektywy do Komisji Europejskiej nastąpi za pośrednictwem Europejskiego Systemu Informacji o Wodzie (WISE - Water Information System for Europe).

Harmonogram Wdrażania Dyrektywy Powodziowej

Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej przygotował harmonogram wdrożenia Dyrektywy, który został zatwierdzony przez Kierownictwo Resortu Środowiska w 2008 r.

Harmonogram sporządzono w celu skoordynowania prac i działań w zakresie opracowania wstępnej oceny ryzyka powodziowego, map zagrożenia i ryzyka powodziowego oraz planów zarządzania ryzykiem powodzi, a także w celu określenia kosztów wdrażania Dyrektywy. W związku z tym, że Dyrektywa Powodziowa wiąże się ściśle z implementacją Ramowej Dyrektywy Wodnej, harmonogramy prac dotyczących wdrożenia obu dyrektyw są w pełni zsynchronizowane. Dzięki temu będzie możliwe zapewnienie ścisłej koordynacji procesów konsultacji społecznych. Koordynacja wdrożenia dyrektyw powinna dążyć do tego, aby ułatwić realizowanie uzupełniających się celów.

---

Przydatne linki:

Dyrektywa Powodziowa - Komisja Europejska

Atlas map powodziowych dla Europy

WISE - Water Information System for Europe

---

Pliki do pobrania:

Tekst Dyrektywy Powodziowej [102 KB]

"Dokument najlepszych praktyk" dotyczący zapobiegania, ochrony oraz usuwania skutków powodzi [420 KB]

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiająca ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv:OJ.L_.2008.164.01.0019.01.POL, w których państwa członkowskie podejmują niezbędne działania na rzecz osiągnięcia lub utrzymania dobrego stanu ekologicznego środowiska morskiego najpóźniej do 2020 roku.

Cel

1. Ochrona i zachowanie środowiska morskiego, zapobieganie jego degradacji lub gdy jest to wykonalne odtworzenie ekosystemów morskich na obszarach, gdzie uległy one niekorzystnemu oddziaływaniu.
2. Zapobieganie i stopniowe eliminowanie zanieczyszczenia środowiska morskiego, aby wykluczyć znaczny wpływ na biologiczną różnorodność morską, ekosystemy morskie, zdrowie ludzkie i zgodne z prawem formy korzystania z morza, albo też znaczne dla nich zagrożenie.

Transpozycja

Transpozycja zapisów Dyrektywy do prawodawstwa polskiego nastąpiła przede wszystkim poprzez ustawę z dnia 4 stycznia 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20130000165

Realizacja

W celu ochrony środowiska wód morskich opracowuje się i wdraża strategię morską, która stanowi następujący zespół działań¹:

1. opracowanie wstępnej oceny stanu środowiska wód morskich; http://www.gios.gov.pl/bip/artykuly/1290/Ramowa-dyrektywa-w-sprawie-strategii-morskiej-2008-56-WE
2. opracowanie zestawu właściwości typowych dla dobrego stanu środowiska wód morskich; http://www.gios.gov.pl/bip/artykuly/1290/Ramowa-dyrektywa-w-sprawie-strategii-morskiej-2008-56-WE
3. opracowanie zestawu celów środowiskowych dla wód morskich i związanych z nimi wskaźników; http://www.kzgw.gov.pl/pl/Wiadomosci.html, http://bip.kzgw.gov.pl/?aid=31
4. opracowanie i wdrożenie programu monitoringu wód morskich; http://www.gios.gov.pl/bip/artykuly/1290/Ramowa-dyrektywa-w-sprawie-strategii-morskiej-2008-56-WE
5. opracowanie i wdrożenie krajowego programu ochrony wód morskich.

Zgodnie z art. 61o ust. 1 oraz art. 61s ust. 1 ustawy Prawo wodne Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej opracowuje projekt zestawu celów środowiskowych dla wód morskich oraz projekt krajowego programu ochrony wód morskich. Po uzgodnieniu projektów dokumentów z organami administracji publicznej, o których mowa w art. 61o ust. 1 oraz art. 61s ust. 1 ustawy, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej zapewnienia udział społeczeństwa w ich opracowaniu, na zasadach i w trybie określnych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20130001235

Po uzgodnieniu z właściwymi organami zakresu i sposobu uwzględnienia uwag zgłoszonych do projektów dokumentów podczas konsultacji ze społeczeństwem, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej przekaże projekty dokumentów ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wodnej. Przyjęcie zestawu celów środowiskowych dla wód morskich oraz krajowego programu ochrony wód morskich odbędzie się na zasadach i w trybie określonych w art. 61o ust. 6-10 oraz art. 61s ust. 8-13 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20120000145

---

¹ Organami odpowiedzialnymi za realizację wymienionych działań są Główny Inspektor Ochrony Środowiska (działania nr 1, 2 i 4) oraz Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej (działania nr 3 i 5).

---

Pliki do pobrania:

Krajowy Program Ochrony Wód Morskich

załącznik 1 do KPOWM - działania istniejące

załącznik 2 do KPOWM - analiza kosztów i korzyści

załącznik 3 do KPOWM - działania nowe